martes, 22 de septiembre de 2015



Tetã’i Pokõiha



Itapúa



Tavusu (Capital departamental): Encarnación.
Tuichakue (Extensión territorial): 16.525 km2
Mba’éichapa umi ijyvytenda (Características de sus regiones):
Yvate,kuarahyresẽ gotyo ijyvy ijyvate,oñuãmba ka’aguy.Ysyry guasu ha ysyrykuéra opaichagua rei omoporã ko yvytenda;oî avei pe Parque Nacional San Rafael,ohupytýva 78.000 hectárea.
Yvy gotyo,kuarahyreike gotyo yvykuéra ikarape,ñu tuichakue javeve ojeipuru oñemongaru haĝua mymbakuéra;ambue yvy katu ojeipuru oñeñoty haĝua arro.



Ysyrykuéra: Tuichavéva ha’e ysyry guasu Parana,ojeipurúva hidroenergético ramo.Ambuekuéra ha’e:Tevikuary,Jakuy Guasu,Tembey;ysyry michîvéva apytépe oî: Jakuymi,Guarapay,Jaguarasapa,Pirapo,Aguapey.
Yvytykuéra:Yvytyjoaju San Rafael ha yvytykuéra: Mbopikua,Benitez-kue,Cerro Kupe ha ambueve.




Mba’e ojeguerekóva jehaipy (Datos estadísticos):
Tekove oikóva guive ipype (Población total): 490.970  yvypóra  (ary 2000)
Mymbakuéra:Peteîteî oîva guive,mil-pe (Producción existencia de ganado por clase) (1999):
Vaka 583;Kure 336;Ovecha 33;Kavaju 36;Kavara 6.



Ka’avo oñeñemitŷmeméva (Cultivos) (1999):
Pakova ,Limo,Narãha he’ẽ,café,mandarina ha narãha hái. 
Ka’avo  oñeñemitŷmeme’ŷva:
Áho,mandyju,arro,jety,takuare’ẽ,sevói,frutilla,girasol,havílla,locóte,avati,manduvi,ka’atî,pápa,kumanda,sóha,sórgo,petŷ,mba’ysyvo,tomáte,avatimirî,sanaória. 




 Tavakuéra (Distritos):
1-Encarnación
2-Alto Vera
3-Bella Vista
4-Kambyretã
5-Capitán Meza
6-Capitán Miranda
7-Carlos Antonio López.
8-Carmen del Paraná.
9-Coronel Bogado.
10-Edelira
11-Fram
12-General Artigas
13-General Delgado
14-Hohenau
15-Jesús
16-La Paz
17-Leandro Oviedo
18-Mayor Otaño
19-Natalio
20-Nueva Alborada
21-Obligado
22-Pirapo
23-San Cosme y Damián
24-San Juan del Paraná
25-San Pedro del Paraná
26-San Rafael del Paraná
27-Tomás Romero Pereira
28-Trinidad
29-Jatytay

domingo, 13 de septiembre de 2015



Tetã’i Poteîha


Caazapá


Tavusu (Capital departamental): Ka’asapa.
Tuichakue (Extensión territorial): 9.496 km2
Mba’éichapa umi ijyvytenda (Características de sus regiones):
Yvytyjoaju Ka’aguasu ohasa ko tetã’i rehe,kuarahyresẽguio kuarahyreike gotyo.Parque Nacional Ka’aguasu oñemboguapy 16.000 hectárea ári.
Ko’ápe oî 150-ichagua guyra aty,ko’ãvagui 53 guyra aty oîma opa haĝuaichaite.
Oiko avei ko tendápe 18 aty mymba okambúva rehegua;ko’ãvagui 14 aty oîma opa haĝuáicha.
Yvy yvateoygua ha kuarahyresẽ gotyoygua ikarape,ijyvy apasusũ ha ñu tuicha iporãva mymba mongakuaápe ĝuarã.
Tetãì yvy gotyo ha kuarahyresẽ gotyo oñeñuã ka’aguy tuicháva reheve.
Yvy mbytepegua ojoja asy ha oñembojahu heta ysyry guasu ha ysyry reheve.




Ysyrykuéra: Tuichavéva ha’e Tevikuary, Tevikuarymi ,Kapi’ivary,Pirapo,Ypety.
Heta ysyry michîvéva oî avei:
Kapi’ivarymi,Taruma, Takuary,Tevikuary, Takuára ha ambueve.
Yvytykuéra:Yvytyjoaju Ka’aguasu ha’e upe tuichavéva.Ambuekuéra ha’e: Mbatovi,Pakuri,Ñu Kañy,Morotî.




Mba’e ojeguerekóva jehaipy (Datos estadísticos):
Tekove oikóva guive ipype (Población total): 143.885  yvypóra  (ary 2000)
Mymbakuéra:Peteîteî oîva guive,mil-pe (Producción existencia de ganado por clase) (1999):
Vaka 255;Kure 125;Ovecha 31;Kavaju 28;Kavara 6.




Ka’avo oñeñemitŷmeméva (Cultivos) (1999):
Pakova ,Limo,Narãha he’ẽ,café,mandarina ha narãha hái. 
Ka’avo  oñeñemitŷmeme’ŷva:
Áho,mandyju,arro,alverha,jety,takuare’ẽ,sevói,frutilla,girasol,havílla,locóte,mandi’o,avati,manduvi,ka’atî,pápa,kumanda,sóha,sórgo,petŷ,mba’ysyvo,tomáte,avatimirî,sanaória. 





  
Tavakuéra (Distritos):
1-Ka’asapa
2-Avay
3-Buena Vista
4-Dr. Moisés Bertoni
5-Gral.Higinio Morínigo
6-Maciel
7-San Juan Nepomuceno
8-Tavay
9-Yegros
10-Juty


sábado, 12 de septiembre de 2015



Tetã’i Poha

Ka’aguasu





Tavusu (Capital departamental): Coronel Oviedo.
Tuichakue (Extensión territorial): 11.474 km2
Mba’éichapa umi ijyvytenda (Características de sus regiones):
Oguereko tenda ijyvykuéra iñambueitehápe.
Yvate,kuarahyresẽ gotyo oî kapi’ipe iporãva mymba oñemongakuaa haĝua ha ijyvy ikarape.Kóva ojupi ohóvo kuarahyresẽ gotyo,ikatuhágui ojehecha ñu ha ka’aguy rovy’ũ tuicha ha iporãmba jepéva.
Yvyporakuéra hetave pe tetã’i mbytépe,ijyvy iporãhápe ñemitŷme ĝuarã.



Ysyrykuéra: Oñemboja’o mokõi hendàpe.Yvyry guasu Paraguáipe oñohẽ hi’y ysyry guasukuéra:
Tapirakuãi,Hondo,Mbutuy,Tevikuarymi,Tovatîry.
Ysyry guasu Paranáme oñohẽ hi’y ysyry guasukuéra:Yguasu,Acaray,Kapi’ivary ha Monday.
Heta ysyry ohasa ko tetã’íre,ko’ãva apytépe:Piray,Aguapety,Takuary,Hondo,Guasu,Pastoreo,Hũ ha ambueve.
 Yvytykuéra:  Yvatéguio yvy gotyo ohasa peteî yvytyjoaju hérava  “Ka’aguasu”,oñembohéra ambuéva ohóvo péicha:San Joaquín,Karajao,Monte Rosario.




Mba’e ojeguerekóva jehaipy (Datos estadísticos):
Tekove oikóva guive ipype (Población total): 438.736  yvypóra  (ary 2000)
Mymbakuéra:Peteîteî oîva guive,mil-pe (Producción existencia de ganado por clase) (1999):
Vaka 567;Kure 207;Ovecha 21;Kavaju 18;Kavara 6.





Ka’avo oñeñemitŷmeméva (Cultivos) (1999):
Pakova ,Limo,Narãha he’ẽ,café,mandarina ha narãha hái. 
Ka’avo  oñeñemitŷmeme’ŷva:
Áho,mandyju,arro,alverha,jety,takuare’ẽ,sevói,frutilla,girasol,havílla,locóte,,mandi’o,avati,manduvi,ka’atî,pápa,kumanda,sóha,sórgo,petŷ,mba’ysyvo,tomáte,avatimirî,sanaória. 




Tavakuéra (Distritos):
1-Coronel Oviedo.
2-Ka’aguasu.
3-Karajao.
4-Dr.Cecilio Baéz.
5-Dr.J.Eulojio Estigarribia.
6-Dr.Juan Manuel Frutos.
7-José D.Ocampos.
 8-La pastora.
9-Mcal.Francisco Solano López.
10-Nueva Londres.
11-Raúl Arsenio Oviedo.
12-Repatriación.
13-R.I. 3 Corrales.
14-San Joaquín.
15-San José de los Arroyos.
16-Santa Rosa del Mbutuy.
17-Simón Bolívar.
18-Yũ.
19-3 de Febrero.

martes, 1 de septiembre de 2015




Tetã’i Irundyha

Guairá






Tavusu (Capital departamental): Villarrica.
Tuichakue (Extensión territorial): 3.846 km2
Mba’éichapa umi ijyvytenda (Características de sus regiones):
Oñemboja’o mbohapy yvytendápe iñambuéva ojuehegui:peteîha,hi’aĝuíva yvytyjoaju Yvytyrusúgui,yvy upepegua ijyvate ha oguereko ka’aguy oñemoha’eñóva.
Mokõiha,opytáva tetã’i mbytépe,ha’e oîvehápe tekove ha ijyvy iporã temitŷme ĝuarã.
Mbohapyha,opytáva tetã’i yvy ha kuarahyreike gotyo , yvy upepegua tuicha ha ikarape,iporã oñemongakuaa haĝua mymbakuéra.
Guairá ha’e tetã’i omotenondevéva takuare’ẽ ñemitŷ,oî peteîha tendápe ñane retã ryepýpe,ha oî tenda mokõihápe ka’a ñemitŷme.




Ysyrykuéra: Ombojahu tetã’i ysyry guasu Tevikuarymi,oñembotuicháva ysyrykuéra rupi:Yakã guasu,Borja,Takuára,Guasu,Yakãmi,Pirapo guasu,Hũ,Jaguarete Páso,Ita,Pañetey,Yro’ysã ha ambueve.
Ysyry guasu Tevikuarymi heñói Villarrica yvate ha kuarahyresẽ gotyo,yvytyjoaju Yvytyrusúpe;oñembojoajúvo Tevikuary guasu reheve oiko pe ysyry guasu tuichavéva ñane retã ryepýpe,Jejui rire.
 Yvytykuéra:  Ko tetã’íme jajuhu yvytyjoaju Yvytyrusu,yvyty ijyvatevéva ha’e Cerro Perõ 835 mts.Polilla,Itape,Cerro Corá,León ha Cerrito,ha avei Akatî ijyvate 720 mts.








Mba’e ojeguerekóva jehaipy (Datos estadísticos):
Tekove oikóva guive ipype (Población total): 175.120 yvypóra  (ary 2000)
Mymbakuéra:Peteîteî oîva guive,mil-pe (Producción existencia de ganado por clase) (1999):
Vaka 220;Kure 84;Ovecha 13;Kavaju 15;Kavara 2.





Ka’avo oñeñemitŷmeméva (Cultivos) (1999):
Pakova ,Limo,Narãha he’ẽ,café,mandarina ha narãha hái. 
Ka’avo  oñeñemitŷmeme’ŷva:
Áho,mandyju,arro,alverha,jety,takuare’ẽ,sevói,frutilla,girasol,havílla,locóte,mandi’o,avati,manduvi,ka’atî,pápa,kumanda,sóha,sórgo,petŷ,mba’ysyvo,tomáte,avatimirî,sanaória. 




Tavakuéra (Distritos):
1-Villarrica
2-Borja
3-Mauricio José Troche
4-Cnel.Martínez
5-Dr.Bottrell
6-Félix Pérez Cardozo
7-Gral.Eugenio A.Garay
8-Independencia.
9-Itape
10-Iturbe
11-José Fassardi
12-Mbokajaty del Guairá
13-Natalicio Talavera
14-Ñumi
15-El Salvador
16-Jataity